Στους Κάταλιν Κάρικο (Katalin Karikó) και Ντρου Γουάισμαν (Drew Weissman) απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής 2023, για την έρευνά τους σχετικά με την ανάπτυξη εμβολίων mRNA, τα οποία αποδείχθηκαν αποφασιστικής σημασίας στην αντιμετώπιση της COVID-19.
Οι δύο ερευνητές διακρίθηκαν «για τις ανακαλύψεις τους σχετικά με τις μετατροπές των νουκλεϊκών βάσεων που επέτρεψαν την ανάπτυξη των εμβολίων mRNA, αποτελεσματικών απέναντι στην COVID-19», ανακοίνωσε η Επιτροπή του Βραβείου Νόμπελ.
BREAKING NEWS
The 2023 #NobelPrize in Physiology or Medicine has been awarded to Katalin Karikó and Drew Weissman for their discoveries concerning nucleoside base modifications that enabled the development of effective mRNA vaccines against COVID-19. pic.twitter.com/Y62uJDlNMj— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 2, 2023
Η 68χρονη Κάταλιν Κάρικο είναι βιοχημικός από την Ουγγαρία και έχει ασχοληθεί επί δεκαετίες με τη μελέτη του mRNA και πώς θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση διάφορων ασθενειών.
Ο 64χρονος Ντρου Γουάισμαν είναι Αμερικανός γιατρός και επιστήμονας γνωστός για τη συμβολή του στη βιολογία του RNA.
Το έργο τους βοήθησε στην ανάπτυξη εμβολίων mRNA, τα πιο γνωστά από τα οποία είναι αυτά κατά της COVID-19 που παράγονται από την BioNTech/Pfizer και τη Moderna.
Learn more about the 2023 #NobelPrize in Physiology or Medicine
Press release: https://t.co/zt5sbwgiF9
Advanced information: https://t.co/TflgbxjddN pic.twitter.com/3e5lbW0qQv— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 2, 2023
Μέσα από τα πρωτοποριακά ευρήματά τους, οι βραβευθέντες άλλαξαν ριζικά την κατανόησή μας για το πώς το mRNA αλληλεπιδρά με το ανοσοποιητικό σύστημα. Συνέβαλαν, δε, στην ταχύτατη ανάπτυξη εμβολίων κατά τη διάρκεια μιας από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία – της πανδημίας του κορωνοϊού.
Οι δύο επιστήμονες είχαν δημοσιεύσει τα αποτελέσματα της έρευνάς τους το 2005, με το έργο τους τότε να λαμβάνει λίγη προσοχή. Ωστόσο, έθεσαν τα θεμέλια για τη δημιουργία των εμβολίων που έσωσαν εκατομμύρια ζωές και απέτρεψαν τη σοβαρή νόσηση σε πολλές περιπτώσεις, κατά τη διάρκεια της πανδημίας της COVID-19.
Καταλίν Κάρικο: Η πρωτοπόρος ερευνήτρια
Γεννήθηκε στην Ουγγαρία και ζει στην Πενσιλβάνια. Η βιοχημικός, ερευνήτρια Καταλίν Κάρικο ανέπτυξε τέτοια εμμονή με την τεχνολογία που ονομάζεται αγγελιοφόρος RNA (RNA messenger) που της κόστισε μία καθηγητική θέση σε ένα εξέχον πανεπιστήμιο.
Ελάχιστοι μπορούσαν να φαντασθούν ότι η μέθοδος αυτή γενετικής θεραπείας και το επίμονο έργο αυτής της βιοχημικού θα έθετε τις βάσεις για την ανάπτυξη των εμβολίων των Pfizer/BionTech και Moderna κατά της COVID-19. Κάπως έτσι, η μέχρι πρότινος άγνωστη ερευνήτρια Καταλίν Κάρικο θεωρείται πλέον πρωτοπόρος.
«Είναι απλώς απίστευτο», δήλωνε τον Δεκέμβριο του 2020 σε συνέντευξή της στο AFP από το σπίτι της στην Φιλαδέλφεια. Η 65χρονη επιστήμονας ανέφερε ότι της είναι δύσκολο να περάσει στο προσκήνιο έπειτα από τόσα δύσκολα χρόνια στην σκιά. Η περίπτωσή της, λέει, αποτυπώνει «την ανάγκη υποστήριξης της επιστήμης σε διάφορα επίπεδα».
Η Καταλίν Κάρικο πέρασε μεγάλο μέρος του χρόνου της στην δεκαετία του 1990 αναζητώντας χρηματοδότηση για τις έρευνές της που ήταν επικεντρωμένες στον αγγελιοφόρο του ριβονουκλεϊκού οξέος (RNA), των μορίων που δίνουν στο κύτταρο οδηγίες χρήσης, υπό την μορφή ενός γενετικού κώδικα, ώστε να παράγει πρωτεΐνες ευεργετικές για το σώμα μας. Η βιοχημικός θεωρούσε ότι ο αγγελιοφόρος RNA θα μπορούσε να παίξει ρόλο κλειδί στην θεραπεία ορισμένων ασθενειών, όπως για παράδειγμα στην θεραπεία των ιστών του εγκεφάλου έπειτα από εγκεφαλικό επεισόδιο.
Ωστόσο, το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, όπου η Καταλίν Κάρικο επρόκειτο να πάρει θέση καθηγήτριας, έβαλε τέλος στην πορεία της, έπειτα από διαδοχικές απορρίψεις των αιτημάτων της για υποτροφίες για έρευνα. «Επρόκειτο να προαχθώ και τότε ακριβώς με υποβάθμισαν περιμένοντας ότι θα φύγω» θυμάται.
Εκείνη την εποχή η βιοχημικός δεν είχε ακόμη την πράσινη κάρτα του μόνιμου κατοίκου των ΗΠΑ και είχε ανάγκη να βρει θέση εργασίας για να ανανεώσει την βίζα της. Ταυτόχρονα, ήξερε ότι θα της ήταν δύσκολο να χρηματοδοτήσει τις πανεπιστημιακές σπουδές της κόρης της με τον χαμηλό μισθό της.
Ωστόσο, αποφάσισε να επιμείνει στην έρευνά της, παρά τη δυσκολία του εγχειρήματος που σήμαινε η έλλειψη χρηματοδότησης. «Είπα, ο πάγκος (του εργαστηρίου) είναι εκεί, δεν έχω παρά να κάνω καλύτερα πειράματα».
«Σκέψου σωστά και, εν τέλει, αναρωτήσου: “Τι μπορώ να κάνω;” Έτσι δεν σπαταλάς την ζωή σου», είναι το σύνθημά της. Αυτήν την αποφασιστικότητα, η βιοχημικός την έχει μεταδώσει… και μέσω των γονιδίων της: η κόρη της, η Σούζαν Φράνσια, αποφοίτησε από το περίφημο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, αλλά πήρε και χρυσό μετάλλιο στην κωπηλασία με την ομάδα των ΗΠΑ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2008 και του 2012.
Η έρευνα με τον Ντρου Γουάισμαν
Στο τέλος της δεκαετίας του 1980, η επιστημονική κοινότητα δεν είχε μάτια παρά για το DNA, το οποίο θεωρούσαν εν δυνάμει ικανό να μεταμορφώσει τα κύτταρα και, από το σημείο αυτό, να θεραπεύσει ασθένειες όπως ο καρκίνος ή η κυστική ίνωση.
Ωστόσο, η Καταλίν Κάρικο ενδιαφερόταν για τον αγγελιοφόρο RNA, εκτιμώντας ότι είναι ικανός να δώσει στα κύτταρα ένα εγχειρίδιο χρήσης το οποίο θα τους επιτρέψει στην συνέχεια να κατασκευάσουν θεραπευτικές πρωτεΐνες. Μία μέθοδος που θα επέτρεπε την αποφυγή τροποποίησης του γονιδιώματος των κυττάρων, τροποποίηση που θα ενείχε τον κίνδυνο της εισαγωγής ανεξέλεγκτων γενετικών τροποποιήσεων.
Όμως, και ο αγγελιοφόρος RNA είχε ορισμένα προβλήματα: προκαλούσε σφοδρές φλεγμονώδεις αντιδράσεις, καθώς διαβαζόταν ως εισβολή από το ανοσοποιητικό σύστημα.
Μαζί με τον εταίρο της στην έρευνα, τον γιατρό ανοσολόγο Ντρου Γουάισμαν (Drew Weissman), η Καταλίν Κάρικο κατάφερε σταδιακά να εισαγάγει μικρές τροποποιήσεις στην δομή του RNA, καθιστώντας το πιο αποδεκτό από το ανοσοποιητικό σύστημα. Η ανακάλυψή τους, που δημοσιεύθηκε το 2005, έκανε αίσθηση και έβγαλε (κάπως) την ερευνήτρια από την ανωνυμία.
Στην συνέχεια, καταφέρνουν ακόμη ένα επίτευγμα, πετυχαίνοντας να τοποθετήσουν τον πολύτιμο RNA τους σε «λιπιδικά νανοσωματίδια», μία επικάλυψη που αποτρέπει την πολύ γρήγορη αποσύνθεση και διευκολύνει την είσοδό τους στα κύτταρα. Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται το 2015.
Πέντε χρόνια αργότερα, την ώρα της μάχης του πλανήτη κατά του κορωνοϊού, αυτά τα δύο επιτεύγματα βρήκαν την σημασία τους. Τα δύο εμβόλια που επρόκειτο να σώσουν τον κόσμο βασίσθηκαν στην στρατηγική αυτή, η οποία συνίσταται στην εισαγωγή γενετικών οδηγιών στον οργανισμό για την εκκίνηση της παραγωγής μίας πρωτεΐνης πανομοιότυπης με την πρωτεΐνη του κορωνοϊού, η οποία μπορεί να προκαλέσει ανοσολογική απόκριση.
Η Καταλίν Κάρικο έχει καταλάβει πλέον σημαντική θέση στο γερμανικό εργαστήριο της BioNTech, το οποίο, σε συνεργασία με την Pfizer, ανέπτυξε το πρώτο εμβόλιο που διατέθηκε στον δυτικό κόσμο. Το άλλο εμβόλιο αναπτύχθηκε από την εταιρεία Moderna.
Η πρωτοπόρα βιοχημικός αποφεύγει τις θριαμβολογίες, αλλά διατηρεί μία πικρία στην ανάμνηση των στιγμών όπου αισθανόταν παραγνωρισμένη: γυναίκα, γεννημένη στο εξωτερικό σε έναν χώρο όπου κυριαρχούν οι άνδρες και όπου, μετά το τέλος ορισμένων επιστημονικών διασκέψεων, την ρωτούσαν: «Πού είναι ο προϊστάμενός σας;».
Ντρου Γουάισμαν: Τα τηλέφωνά μας δεν χτύπησαν ποτέ
Ο Αμερικανός Ντρου Γουάισμαν δεν σκέφτηκε να σταματήσει μετά εμβόλιο κατά της COVID-19. Ανάμεσα στους στόχους του, η αναζήτηση εμβολίου κατά όλων των κορωνοϊών. «Έχουν υπάρξει τρεις πανδημίες ή επιδημίες (κορωνοϊών) κατά την διάρκεια των 20 τελευταίων ετών», εξηγούσε σε συνέντευξή του στο AFP τον Σεπτέμβριο 2021. «Πρέπει να εκκινήσουμε από την υπόθεση ότι θα υπάρξουν και άλλες».
«Μπορούμε είτε να περιμένουμε την επόμενη επιδημία ή πανδημία κορωνοϊού και να περάσουμε ενάμισι χρόνο για να δημιουργήσουμε ένα εμβόλιο, είτε να αναπτύξουμε ένα τώρα και να το έχουμε στην διάθεσή μας ή και να το χρησιμοποιήσουμε τώρα», εξήγησε ο ανοσολόγος του πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια.
Ο Ντρου Γουάισμαν γεννήθηκε στο Λέξινγκτον της Μασαχουσέτης, όπου οι γονείς του, ένας μηχανικός και μία βοηθός οδοντιάτρου, είχαν μετακομίσει ώστε τα παιδιά τους να μπορούν να μορφωθούν σε καλά δημόσια σχολεία.
«Οταν ήμουν 5 ετών, διαγνώστηκα με διαβήτη τύπου 1. Εκείνη την εποχή εξέταζαν τα ούρα και έκαναν ενέσεις ινσουλίνης πολλές φορές την ημέρα», θυμάται βλέποντας στην δοκιμασία αυτή μία πιθανή εξήγηση για την επιλογή καριέρας που έκανε.
AIDS και κορωνοϊός
Παρέμεινε προσκολλημένος στην γενέτειρά του επί σειρά ετών, σπουδάζοντας στο Πανεπιστήμιο Brandeis και παίρνοντας το διδακτορικό του στην Ανοσολογία στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης.
Νεαρός ερευνητής στο Αμερικανικό Ινστιτούτο Υγείας, εργάσθηκε στον τομέα του AIDS στο εργαστήριο του Αντονι Φάουτσι πριν μεταφερθεί στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια όπου έκανε και το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του.
Εκεί συνάντησε την Καταλίνα Κάρικο, Ουγγαρέζα μετανάστρια, ερευνήτρια που τυραννιόταν από την ιδέα να χρησιμοποιηθεί ο αγγελιοφόρος RNA στον τομέα της Ιατρικής.
Από την εποχή της COVID, τα τρία αυτά γράμματα έγιναν οικεία σε ολόκληρο τον κόσμο: η τεχνολογία πίσω από τα εμβόλια mRNA συνοψίζονται στην χορήγηση στον οργανισμό γενετικών οδηγιών που υπαγορεύουν στα κύτταρα τι πρέπει να αναπτύξουν για να καταπολεμήσουν τον κορωνοϊό.
Αλλά όταν οι δύο τους αποφάσισαν να συγκροτήσουν ομάδα, ο τομέας αυτός της έρευνας θεωρήθηκε αδιέξοδος και οι εργασίες επί του DNA περισσότερα υποσχόμενες. «Αρχίσαμε να εργαζόμαστε μαζί το 1998, χωρίς πολλή χρηματοδότηση, ούτε προσβάσεις στον κόσμο των επιστημονικών επιθεωρήσεων», διηγείται.
Το 2005, καταφέρνουν να βρουν έναν τρόπο τροποποίησης του συνθετικού RNA για να το εμποδίσουν να προκαλεί την μαζική φλεγμονώδη αντίδραση που είχε διαπιστωθεί στα πειράματα με ζώα.
«Μόλις πριν από την δημοσίευση της έρευνάς μας, είπα “τα τηλέφωνά μας δεν θα σταματούν να χτυπούν», θυμάται ο Ντρου Γουάισμαν. «Αλλά περιμέναμε τα τηλέφωνά μας να χτυπήσουν επί πέντε χρόνια…και δεν χτύπησαν ποτέ!».
Στην συνέχεια, περνούν νέο επίπεδο και καταφέρνουν να τοποθετήσουν το πολύτιμο RNA τους σε «λιπιδικά νανοσωματίδια», μία κάλυψη που εμποδίζει τον ταχύ εκφυλισμό τους και διευκολύνει την είσοδό τους στα κύτταρα. Τα αποτελέσματά τους αυτά δημοσιεύονται το 2015. Αυτά τα δύο επιτεύγματα χρησιμοποιήθηκαν στα εμβόλια κατά της COVID.
Ο Ντρου Γουάισμαν, γιατρός, δεν σταμάτησε να δέχεται ασθενείς παρά στα μέσα της δεκαετίας του 2010. Η ιδέα ότι τα επιστημονικά του επιτεύγματα βοήθησαν να σωθούν εκατομμύρια ζωές τον ενθουσιάζει.
Πέραν των εμβολίων, η τεχνολογία του mRNA είναι υποψήφια για να φέρει την επανάσταση σε όλους τους τομείς της Ιατρικής.
«Ίσως να το άκουσε από τον ουρανό»
Η Καταλίν Κάρικο δήλωσε σήμερα ότι η σκέψη της πήγε στην μητέρα της, που πάντα πίστευε σε αυτήν παρά τις απογοητεύσεις. Όταν το σουηδικό ραδιοφωνικό δίκτυο SR ήρθε σε επαφή μαζί της, η Καταλίν Κάρικο αρχικά δεν πίστεψε την είδηση και απλώς γέλασε. Παρακολουθώντας σε απευθείας μετάδοση την ανακοίνωση της επιτροπής Νόμπελ του Ινστιτούτου Καρολίνσκα, τελικά, φώναξε συγκινημένη: «Το πιστεύω…Το πιστεύω…απίστευτο!».
Οι πρώτες της σκέψεις πήγαν στην μητέρα της. «Πριν από δέκα χρόνια, άκουγε τις ανακοινώσεις της Επιτροπής Νόμπελ, τότε που δεν ήμουν ακόμη καθηγήτρια. Μου έλεγε “Ίσως θα πουν το όνομά σου, θα ακούω όταν θα κάνουν την ανακοίνωση. Κάθε χρόνο άκουγε. Πριν από πέντε χρόνια, δυστυχώς πέθανε σε ηλικία 89 ετών. Ίσως να το άκουσε από τον ουρανό».
«Αναρωτιόμασταν αν κάποιος μας έκανε φάρσα»
Ο Ντρου Γουάισμαν από την πλευρά του το πήρε για φάρσα, όταν η «Κάτι» του ανακοίνωσε την είδηση. «Ήμουν καθισμένος στο κρεβάτι μου και περίμενα. Αναρωτιόμασταν αν κάποιος μας έκανε φάρσα».
Ερωτηθείς πώς θα το γιορτάσει, ο Ντριου Γουάισμαν είπε ότι δεν είναι και «μεγάλος γλεντζές». Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι «είναι πιθανό ότι θα βγω με την οικογένειά μου, θα φάμε ένα καλό δείπνο και θα επιστρέψω στην δουλειά».
Η Καταλίν Κάρικο, 68 ετών, και ο Ντρου Γουάισμαν, 64 ετών, συνεργάτες από δεκαετίες στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, έχουν ήδη πολλά βραβεία στο ενεργητικό τους για τις έρευνές του2, ανάμεσά τους το Lasker Award το 2021, που θεωρείται πρόδρομος του Νόμπελ.
Με πληροφορίες και από ΑΠΕ-ΜΠΕ, Γαλλικό Πρακτορείο